هدف ما در این مقاله این است که به موضوع آترواسکلروز بپردازیم. بیماری شریان محیطی که بیماری عروق محیطی، تصلب شرایین یا سخترگی نیز نامیده می شود. در این مقاله از همه جهات این بیماری خواهیم پرداخت، یعنی تاریخچه، علل، دلایل، خطرات و راهکارهای درمان را بررسی خواهیم کرد. پس با این مقاله همراه شوید و آن را تا انتها مطالعه کنید.
ظاهرا فلیکس مارچند برای نخستین بار در سال 1904 به تعریف اصطلاح «آترواسکلروز» پرداخت. وی پیشنهاد کرد که تقریبا مسئولیت تمامی فرآیندهای انسدادی در شریان ها با همین بیماری است. در سال 1908 ایگناتوفسکی به توصیف ارتباط میان غذاهای غنی از کلسترول و بیماری مورد نظر تجربی پرداخت.
بیماری آترواسکلروز
اختلالی که در عروق سیستم گردش خون به وجود می آید، منجر به این بیماری می شود. سرخرگ ها رگ های خونی هستند که انتقال اکسیژن و خون سرشار از مواد مغذی را از قلب به کلیه نواحی بدن انجام می دهند. بیماری سخترگی در رگ هایی به وجود می آید که خون را به بازوها و پاها می رسانند.
شریان های سالم، پوشش هموار دارند که چنین حالتی موجب جلوگیری از لخته شدن خون و همچنین تقویت جریان مداوم خون می شود. در این بیماری ایجاد پلاک ها در داخل دیواره های شریان به تدریج انجام می شود که منجر به باریک یا مسدود شدن رگ ها خواهد شد.
ساخت پلاک ها از کلسترول، چربی بیش از حد و مواد شناور دیگر در جریان خون مانند پروتئین ها، سلول های التهابی و کلسیم بوده است. در صورت باریک یا مسدود شدن رگ ها، خون توانایی تغذیه اندام ها و بافت های دیگر را نخواهد داشت و این امر بافت ها را دچار آسیب دیدگی می کند که در نهایت منجر به مرگ بافتی می شود.
میزان پیشرفت این عارضه در افراد مختلف، متفاوت است و بستگی به عوامل بسیار زیادی دارد که عبارتند از: موقعیت تشکیل پلاک در بدن و وضعیت کلی فرد.
آترواسکلروز
شکل عروق یا رگ های افراد، لوله توخالی است. رگ ها در بخش داخلی، هموار و الاستیک هستند و اجازه جریان یافتن آزادانه خون را می دهند.
شروع بیماری شریانی محیطی از هنگام چسبیدن رسوبات چربی به دیواره رگ های خونی انجام می گیرد. تجمع چربی ها منجر به مسدود شدن رگ می شود. این شرایط موجب خواهد شد که دیواره رگ های خونی دچار آسیب دیدگی جزئی شوند. آزاد شدن مواد شیمیایی توسط سلول ها به منظور اجرا شدن اقدامات درمانی خواهد بود که این امر، دیواره ها را چسبناک تر می کند.
چسبیدن مواد شناور دیگر مانند پروتئین ها، سلول های التهابی و کلسیم به دیواره رگ ها از طریق جریان خون انجام می شود. با ترکیب چربی و سایر مواد با یکدیگر، تشکیل ماده ای به نام پلاک یا تصلب شرایین رخ می دهد. با جمع شدن پلاک در عروق، باریک شدن رگ ها اتفاق خواهد افتاد.
گذشت زمان سبب می شود پلاک هایی با اندازه های مختلف درون رگ ها ایجاد شوند. بسیاری از رسوبات پلاک خارجی، سخت بوده و همچنین از داخل نرم و خمیری هستند. امکان ترک خوردن یا پاره شدن سطح سفت و سخت وجود دارد که می تواند رسوبات نرم و چربی را درون خود جای دهد.
با این اتفاق، پلاکت ها (ذراتی که در خون به شکل دیسک هستند و به لخته شدن کمک می کنند) وارد ناحیه مورد نظر می شوند و لخته های خون در اطراف پلاک را ایجاد می کنند. شریان به باریک شدن ادامه می دهد و علائم بیماری تصلب شرایین نیز مشاهده می شود.
در آترواسکلروز امکان مسدود شدن شریان توسط پلاک یا لخته خون قرار گرفته در یک رگ باریک وجود دارد. با این اتفاق، بافت زیرین انسداد دچار آسیب دیدگی دائمی می شود که احتمال از بین رفتن یا مردن آن نیز وجود خواهد داشت. بروز چنین وضعیتی اغلب در انگشتان پا و به طور کلی پا به چشم می خورد.
عوامل خطرزا در ابتلا به این عارضه در موارد زیر بیشتر است:
بسیاری از عوامل خطرزا و خطرساز مانند بیماری عروق کرونر غیر قابل کنترل هستند. اما نتیجه تحقیقات نشان می دهند که مهم ترین عامل خطر قابل تغییر، استعمال دخانیات است که می تواند از ابتلا به این بیماری و عوارض آن جلوگیری کند. سیگار کشیدن می تواند موجب افزایش خطر ابتلا به این عارضه تا 400 درصد شود که در چنین شرایطی، بروز علائم 10 سال زودتر رخ خواهد داد.
دیابت را می توان یکی دیگر از عوامل خطرناک در ابتلا به این عارضه در زنان در نظر گرفت. ترکیب این عارضه با سایر مواردی که با دیابت در ارتباط هستند (مانند مشکلات عصبی در پا، بیماری قلبی، چاقی و افسردگی و مشکلات بینایی)، می تواند موجب افزایش احتمال بروز مشکلات حرکتی جدی در یک خانم دیابتی شود.
علائم آترواسکلروز
امکان ایجاد تصلب شرایین در طول زندگی وجود دارد و ممکن است علائم این بیماری تا اواخر عمر فرد احساس نشود. در اکثر افراد تا هنگامی که تنگ شدن عروق به میزان 60 درصد یا بیشتر رخ ندهد، علائم ظاهری مشاهده نمی شوند.
اولین علامت قابل توجه این عارضه می تواند شامل مواردی مانند ناراحتی پا، لخته شدن متناوب، درد یا گرفتگی عضله ها باشد. اغلب درد در ساق پا قابل مشاهده است؛ اما ممکن است در باسن یا ران نیز محسوس باشد.
همچنین ممکن است علائم لخته شدن متناوب مواردی مانند بی حسی، سنگینی یا خستگی در عضلات پا در حین راه رفتن و ضعف را در بر گیرد که این وضعیت با استراحت رفع خواهد شد. امکان دارد شدت درد به حدی باشد که موجب ایجاد تداخل در راه رفتن طبیعی شود.
کاهش جریان خون در عضلات پا منجر به بروز این نوع درد دوره ای می شود که استراحت آن را از بین می برد. زیرا ماهیچه ها در حالت استراحت نیازمند جریان خون کمتری هستند.
سایر علائم آترواسکلروز پیشرفته شامل موارد زیر هستند:
(البته بسیاری از افرادی که به تصلب شرایین ابتلا پیدا کرده اند، فاقد هرگونه علائم هستند.)
خطرات آترواسکلروز
در صورت عدم درمان این عارضه، بیماران مبتلا ممکن است با مشکلات جدی سلامتی مواجه شوند که عبارت است از:
در صورت مواجهه با علائم این عارضه، مراجعه به پزشک و صحبت با وی الزامی است تا دلیل علائم تعیین شود. به این ترتیب درمان در اولین فرصت انجام خواهد شد. تشخیص به موقع بسیار حائز اهمیت است؛ زیرا می توان قبل از شدید شدن بیش از حد بیماری و بروز عوارضی مانند حمله قلبی یا سکته به درمان های صحیح پرداخت.
روش های درمانی موجود برای بهبودی این بیماری شامل داروها، تغییر شیوه زندگی و روش های مداخله ای است.
درمان اولیه این بیماری این است که تغییری در سبک زندگی ایجاد شود تا عوامل خطرزا کاهش پیدا کند.
تغییراتی که می توان ایجاد کرد تا وضعیت مدیریت شود، عبارتند از:
ممکن است تجویز داروهای ضد فشارخون برای درمان بیماری هایی مانند فشار خون بالا انجام شود. برای کاهش خطر حمله قلبی و سکته مغزی ممکن است داروهای ضد پلاکت تجویز شود.
ممکن است داروهایی تجویز شود تا انجام پیاده روی ثمربخش باشد. تحقیقات نشان دهنده این است که این دارو به افرادی که به بیماری انعقادی متناوب مبتلا شده اند، قبل از بروز درد پا کمک خواهد کرد. با این حال همه بیماران نمی توانند از این دارو استفاده کنند. دکتر تشخیص خواهد داد که کدام فرد واجد شرایط است.
درمان این عارضه با شیوه های مداخله ای مانند آنژیوپلاستی، آنژیوپلاستی با قرار دادن استنت و غیره امکان پذیر است. در برخی از موارد، امکان انجام روش های درمانی جراحی مانند جراحی بای پس عروق محیطی وجود دارد تا در اطراف رگ های خونی، مسیر جریان خون تغییر پیدا کند.
روش های درمانی جدید در حال بررسی هستند. اگر گزینه های درمانی دیگری وجود دارد که می تواند بیماری را درمان کند، می توان از پزشک درباره آن سوال کرد.
در صورت توصیه هر کدام از این روش ها، تیم مراقبت های بهداشتی می تواند راجع به این روش ها اطلاعات بیشتری ارائه دهد.
نمی توان درمانی قطعی برای آترواسکلروز پیشنهاد کرد. عواملی که می توانند در کنترل بیماری کمک کننده باشند، عبارتند از: ترک سیگار، محدودیت مصرف چربی، ورزش منظم، رژیم غذایی مناسب، کنترل عوامل خطرزا مانند کلسترول بالا، دیابت و فشار خون بالا.
کنترل بیماری آترواسکلروز
با این که این بیماری شایع شده است، اما جدی گرفته نمی شود. اگر چه این بیماری جدی است و عواقب بالقوه ای دارد، اما گاهی می توان آن را درمان کرد.
در صورت تشخیص زودهنگام، این بیماری می تواند درمان شود. آگاهی از فاکتورهای خطرزای بیماری آترواسکلروز می تواند از پیشرفت آن جلوگیری کند.
توصیه ها برای حفظ قلب سالم و حفظ گردش خون:
کلام آخر
در این مقاله به موضوع آترواسکلروز و شرح تمامی نکاتی که درباره این بیماری باید بدانید، پرداختیم. اگر شما پس از مطالعه این مقاله تصمیم دارید که به پزشک متخصص مربوط به این بیماری مراجعه کنید، اما نمی دانید که کدام پزشک بهتر است یا بهترین متخصص عروق را چگونه باید پیدا کنید، به سایت دکتر با من سر بزنید.
این سایت برای افرادی که به دنبال سایت دکتر متخصص قلب و عروق یا دکتر متخصص مغز و اعصاب مشهور در تهران هستند، مفید واقع می شود. چنین افرادی می توانند از پزشکان معرفی شده و اطلاعات درج شده درباره هر کدام از پزشکان توسط این مجموعه کمک بگیرند.